Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 30.12.2009 tarihinde ve 27448 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik’te belirtilen Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelikte yer alan atık tanımına uygun araçlara, yani herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan maddelere denmektedir.

Genel olarak ömrünü tamamlamış araçlar; otomobil, ticari araç, motosiklet ve motorlu bisiklet dışındaki üç tekerlekli araçları(pikap vb.), bu özelliklerdeki ömrünü tamamlamış araçlar ile bunlara ait parçaları ve aracı oluşturan malzemeleri kapsamaktadır.

Ömrünü tamamlamış araçlara yapılan geri dönüşüm ve geri kazanım işlemi genel olarak 5 aşamadan oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla ön işlem(kirlilik içeren maddelerin temizlenmesi), sökme, depolama, öğütme işlemi, öğütme sonrası işlemler ve geri dönüşüm-geri kazanım düzenli depolama işlemleridir.

Ön İşlem: Bu işlemlerde araçta bulunan yağlar ve kimyasal sıvılar boşaltılarak alınır(araçda bulunan yakıt, motor yağı, hidrolik ve fren sıvıları, klima dondurucu sıvısı vb.). Daha sonra akü ve hava yastıkları devreden çıkartılır.

Depolama: Çevreye zararlı olabilecek tehlikeli kimyasal maddeler depolanır ve daha sonra geri kazanım/geri dönüşüm veya bertaraf edilmek üzere bu konuda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış geri kazanım tesislerine gönderilir.

Öğütme İşlemi: İçerisinde bulunan tehlikeli kimyasal maddeler ve yağları çıkartılmış ömrünü tamamlamış araçlar öğütücülere gönderilerek geri kazanım işlemleri için parçalara ayrılması sağlanır.

Öğütücü Sonrası Teknoloji: Öğütücüde parçalarına ayrılan ömrünü tamamlamış araçlar bu aşamada ikincil hammadde kullanılmak ya da farklı malzemelere dönüştürülmek üzere işlenerek hazır hale getirilir.

Geri Dönüşüm İşlemi: Bu aşamada elde edilen tüm parçalar geri dönüşüm, geri kazanım veya bertaraf edilmek üzere proseslere gönderilir.

Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik’te geri kazanım prosesinden önce ömrünü tamamlamış araçlara uygulanacak işlemler genel olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlar araçların arındırılması ve parçalamaya gönderilmeden önceki işlemlerdir.

ÖTA’ların Arındırılması

• Sıvılaştırılmış gaz tankları ve akülerin çıkarılması,
• Hava yastıkları gibi patlama olasılığı bulunan parçaların çıkarılması ya da nötralizasyonu,
• Uygulama imkânının bulunması durumunda cıva içerdiği bilinen tüm parçaların araçtan çıkarılması,
• Sıvı ve/veya sıvılaştırılmış yakıt, motor yağı, transmisyon yağı, şanzıman yağı, hidrolik yağı, soğutma sıvıları, antifiriz, fren sıvıları ve klima sıvıları boşaltılması ve ayrı depolanması olarak belirtilmiştir.

Parçalama ve Geri Kazanım Öncesi İşlemler

Parçalama ve geri dönüşüm öncesi ömrünü tamamlamış araçlardan;

• Katalizörlerin,
• Parçalayıcıda ayrıştırılamayacaksa, bakır, alüminyum ve magnezyum içeren metal parçaların,
• Camların,
• Tampon, kontrol paneli, sıvı içeren kaplar gibi büyük plastik parçaların,
• Parçalayıcıda parçalanarak geri dönüşüm için uygun malzeme elde edilemeyeceği durumlarda lastiklerin söküm işlemleri olarak belirtilmiştir.

Günümüzde ortalama bir araç yaklaşık olarak 15.000 parçadan ve malzemeden oluşmaktadır. Yönetmelikte belirtilen koşullar sağlandığında geri kazanım tesislerine gönderilen araçlar ülke ekonomimiz açısından değerli hale getirilmekte ve katkı oluşturmaktradır.